Spółdzielnia socjalna jest podmiotem ekonomii społecznej prowadzącym działalność łączącą cele gospodarcze i społeczne. Jednym jej celem jest zatem prowadzenie przedsiębiorstwa, drugim - włączenie spółdzielców w życie społeczne i zawodowe oraz odbudowanie ich relacji w grupie społeczności lokalnej.

Kto może założyć spółdzielnię socjalną?
Spółdzielnię socjalną może założyć grupa minimum 5 osób fizycznych lub 2 osoby prawne. Maksymalna liczba członków nie może 50 (wyjątkiem jest spółdzielnia socjalna powstała w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych może liczyć więcej niż 50 członków).

Założycielami spółdzielni socjalnej mogą być:
- osoby bezrobotne;
- osoby podlegające wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych, znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym;
- osoby niepełnosprawne;
- pozostałe osoby fizyczne - jednak ich liczba nie może być większa niż 50% ogólnej liczby członków spółdzielni socjalnej;
- osoby prawne (organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i wolontariacie; jednostki samorządu terytorialnego; kościelne osoby prawne).

Zakładamy spółdzielnię socjalną – czyli krok po kroku po formalnościach.
Podstawą jest statut powstającej spółdzielni. Kolejny krok to zwołania zebrania założycielskiego, na którym statut zostanie przyjęty i podpisany przez wszystkich członków spółdzielni socjalnej. W ciągu 7 dni, od spotkania założycielskiego, trzeba dostarczyć wszystkie dokumenty wraz z załącznikami do sądu.
W trakcie walnego zebrania założycielskiego założyciele spółdzielni socjalnej podejmują uchwały o: powołaniu spółdzielni socjalnej, przyjęciu statutu spółdzielni, powołaniu zarządu, powołaniu rady nadzorczej - w przypadku, gdy liczba członków spółdzielni jest mniejsza niż 15 osób, nie powołuje się rady nadzorczej, a jej zadania wykonuje walne zebranie - prawo kontroli działalności spółdzielni przysługuje każdemu członkowi.
Spółdzielnia socjalna podlega obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, w sądzie rejonowym właściwym dla siedziby spółdzielni.
Spółdzielnia socjalna nie uiszcza opłaty sądowej od wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz za ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

W celu rejestracji spółdzielni należy wypełnić druk:
- KRS-W5 - wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców;
- KRS-WK - organy podmiotu / wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki;
- KRS-WM - przedmiot działania;
- KRS-WH - sposób powstania podmiotu (w przypadku, gdy spółdzielnia powstaje w wyniku podziału, połączenia lub przekształcenia innych podmiotów, np. spółdzielni inwalidów).
Do wniosku należy załączyć:
- protokół założycielskiego walnego zgromadzenia (protokół ten podpisują dwie osoby, w tym przewodniczący obrad i sekretarz);
- listę obecności wraz z adresami członków - założycieli i oryginalnymi podpisami;
- uchwałę walnego zgromadzenia o powołaniu nowej spółdzielni zawierającą: adres siedziby spółdzielni, skład zarządu, skład rady nadzorczej, statut spółdzielni;
- zaświadczenie powiatowego urzędu pracy potwierdzające posiadanie statusu osoby bezrobotnej;
- zaświadczenie potwierdzające spełnienie przez osoby zamierzające założyć spółdzielnię socjalną warunków, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności osoby zamierzającej założyć spółdzielnię socjalną.